Remont Cmentarza Wojennego w Starych Babicach zakończony!

Babicka nekropolia, na której spoczywają Obrońcy Ojczyzny z 1939 r., Powstańcy Warszawscy, a także cywilne ofiary wojny została pod koniec ubiegłego roku gruntownie wyremontowana. Zmieniono również symbolikę pomników: order Virtuti Militari zastąpił dotychczasowy Krzyż Grunwaldu, orzeł wojskowy odzyskał koronę, inne znaczenie uzyskały także napisy na pomnikach i tabliczkach nagrobnych. Inwestycja sfinansowana została z rezerwy budżetowej Prezesa Rady Ministrów.
Gmina Stare Babice już w 2019 roku wystąpiła do Wojewody Mazowieckiego z prośbą o środki finansowe na
odnowienie cmentarza wojennego. Nie udało się ich wówczas uzyskać, toteż wniosek o dotację złożono także w ubiegłym roku. Starania gminnych władz przyniosły oczekiwany rezultat.
– Ku naszej radości wniosek o dofinansowanie remontu cmentarza został rozpatrzony pozytywnie – mówi Wójt Gminy Stare Babice Sławomir Sumka. – Pojawiła się u nas firma, która wykonała na zlecenie Wojewody wszystkie niezbędne prace. Bardzo się cieszę z tej rewitalizacji, cmentarzowi przywrócono godny wygląd. My jako samorząd miniony rok również zakończyliśmy inwestycją w tym miejscu – cmentarz uzyskał podświetlenie: masztu flagowego, pomnika i bramy głównej, a rok wcześniej przed wejściem stanęła tablica informacyjna, w której zawarto historię tego Miejsca Pamięci Narodowej. W mojej ocenie, dzięki tym wszystkim działaniom, nasz babicki „Grób Nieznanego Żołnierza” uzyskał odpowiednią godność i rangę. Bardzo dziękuję Panu Wojewodzie Mazowieckiemu Konstantemu Radziwiłłowi i całemu zespołowi ekspertów zajmujących się renowacją cmentarza za przeprowadzenie wszystkich prac. Przywróciły one należną pamięć, szacunek i godność spoczynku naszym bohaterom.

W TROSCE O PRAWDĘ HISTORYCZNĄ
Przeprowadzenie prac remontowych stało się okazją do przywrócenia na babickim cmentarzu wojennym prawdy
historycznej.
– Pomniki na cmentarzu powinny świadczyć o tym, z kim nasi żołnierze walczyli, jakie symbole wojskowe posiadali i jakie odznaczenia otrzymali za swoje bohaterstwo – mówi dr Piotr Oleńczak – Kierownik Oddziału Współpracy Instytucjonalnej Biura Wojewody Mazowieckiego. – Żołnierze Wojska Polskiego walczący we wrześniu 1939 r. na czapkach mieli orzełki wz. 19 – z koroną, walczyli z niemieckim najeźdźcą, a nie z hitlerowskim okupantem, bo przecież okupacja rozpoczęła się dopiero później, po zakończeniu walk.
Wśród poległych są kawalerowie Krzyża Virtuti Militari, który jest naszym najstarszym i najwyższym odznaczeniem wojskowym, stąd na pomniku umieszczony został właśnie ten symbol. Krzyż Grunwaldu, który był tam do grudnia 2021 r., został ustanowiony na mocy decyzji komunistycznych władz powojennej Polski dopiero w 1944 r. Również słowo „hitlerowcy” zastąpione zostało słowem „Niemcy” bowiem w 1939 r. nie było wątpliwości, z kim walczą na Ziemi Babickiej polscy żołnierze. Na terenie całego województwa mazowieckiego przywracamy prawdę historyczną. Pod opieką Wojewody znajdują się 1324 groby i cmentarze wojenne. W ciągu roku jesteśmy w stanie przeprowadzić ok. 40–50 remontów – powiedział dr Oleńczak.

KRZYŻ GRUNWALDU MIAŁ UWIARYGODNIAĆ POWOJENNE WŁADZE
Krzyż Grunwaldu umieszczono na pomniku w Starych Babicach w 1970 r. Warto sięgnąć do źródeł i przekonać
się, że miał on rodowód komunistyczny. W 1943 r. o istnieniu tego odznaczenia informował regulamin Gwardii Ludowej, rok później ustanowił je dekret Krajowej Rady Narodowej, której przewodniczącym był Bolesław Bierut, a członkami m.in. Edward Osóbka i Michał Żymierski (dowódca AL). W statucie sprecyzowano zasługi i czyny bohaterskie na polu walki, za które nadawano jedną z trzech klas krzyża. Order miał być symbolem walki z Niemcami, dlatego też nawiązano do tradycji Grunwaldu. Ostateczny projekt Krzyża Grunwaldzkiego powstał w Moskwie, w lipcu 1944 r. Zadanie to realizował wówczas Mieczysław Berman kierownik pracowni graficznej berlingowskiej 1 Dywizji Piechoty. Ludowy komisarz spraw zagranicznych Wiaczesław Mołotow zadecydował, że
pierwsza partia orderów KG i taśm orderowych zostanie wykonana w Moskwie. Komunistyczna propaganda ZSRR kreowała wówczas mit Grunwaldu, jako historycznego braterstwa broni Rosjan i Polaków w walce z naporem germańskim. Głoszono także ideę nowego Grunwaldu, którego wyrazicielami mieli być działacze PPR i ludzie propagujący wielkość Związku Sowieckiego, walczący o wyzwolenie narodowe i społeczne. Odznaczenie Krzyża
Grunwaldu zrównano wówczas z Krzyżem Virtuti Militari głosząc zasadę, że każdy żołnierz uhonorowany KG ma prawo do niezwłocznego awansu o jeden stopień. Początkowo zdecydowana większość osób odznaczonych Krzyżem Grunwaldu pochodziła z kręgów PPR, GL i AL. Nadawano go także funkcjonariuszom NKWD za aktywne zwalczanie polskiego podziemia niepodległościowego. Ze względów propagandowych Krzyże Grunwaldu nadawano również pośmiertnie osobom zasłużonym, otrzymali je m.in. gen. Władysław Sikorski i Stefan Starzyński. W latach 1943–1985 dokonano 5827 nadań Krzyża Grunwaldu, nie tylko różnym osobom, wśród których był np. pierwszy radziecki kosmonauta Jurij Gagarin, ale także jednostkom wojskowym, czy nawet Miastu Stołecznemu Warszawie. W dzisiejszych czasach symbol ten jest wycofywany z przestrzeni publicznej.

OKIEM EKSPERTÓW
Wszystkie prace przeprowadzone na Cmentarzu Wojennym w Starych Babicach realizowała fundacja „Nie Zapomnij o Nas” reprezentowana przez prezesa zarządu Patryka Markuszewskiego i koordynatora ds. pamięci historycznej Remigiusza Stefani. Jak poinformowali nas przedstawiciele fundacji, na babickiej nekropolii przeprowadzono szeroki zakres prac renowacyjnych. Poczynając od bramy cmentarnej, gdzie remontowi poddano elementy metalowe i murowane, poprzez pomnik przy wejściu, aż po pomnik w głównej alei. W wielu miejscach podniesiono i wyrównano teren cmentarza, wymieniono chodniki i uzupełniono alejki między polami grobowymi. Wymieniono także tabliczki epitafijne i uzupełniono obramowania pól grobowych. Prace kamieniarskie wykonała firma „Granity Skwara”. Oprócz zagadnień typowo technicznych przeprowadzono także kwerendę historyczną, która zaowocowała weryfikacją danych dotyczących osób pochowanych na babickim cmentarzu. Poszukiwania wykonano na podstawie źródeł znajdujących się w zasobach dokumentalnych wojewody mazowieckiego, księgi pochowanych, zestawienia danych: żołnierzy walczących nad Bzurą, Batalionu
Obrony Narodowej, Batalionu Stołecznego i IPN. W wyniku tych działań na kilku tabliczkach zmieniono błędnie podane stopnie wojskowe, imiona i daty śmierci. W kilku miejscach tabliczki nieprawidłowo określały miejsce pochówku poległych, a jeden z żołnierzy był upamiętniony w dwóch miejscach cmentarza. Wszystkie odkryte nieprawidłowości zlikwidowano. W trakcie kwerendy odkryto, że na cmentarzu pochowano 15 osób wyznania mojżeszowego. Dla tych ofiar krzyże zamieniono na słupki z Gwiazdą Dawida. Podczas renowacji posadzono także nową roślinność – rozchodniki, ale efekt prac ogrodniczych będzie widoczny dopiero na wiosnę – powiedzieli przedstawiciele fundacji.

tekst/foto: Marcin Łada
Źródła: M. Korkuć „Polityka orderowa PRL”, K. Madej
„Polskie symbole wojskowe”. Czytelnikom zainteresowanym historią Krzyża Virtuti Militari polecamy artykuł opublikowany w Gazecie Babickiej nr 1 z 2021 r. Archiwalne numery dostępne są na stronie: https://stare-babice.pl/gazeta-babicka/.